ترس یک واکنش عاطفی، هیجانی و فیزیکی در تمامی افراد است. هر انسانی هنگام روبرو شدن با خطر واقعی، احساس امنیت خود را از دست می‌دهد و دچار ترس می‌شود. این واکنش عاطفی کاملا طبیعی و عادی است و از بدو تولد دیده می‌شود. ترس زمانی که خیلی شدید و زیاد نباشد و باعث پرهیز از خطر برای کودکان شود، سودمند و مفید است.
انواع ترس در کودکان و روش های کنترل آن + بخش دوم
ترس از صداهای بلند، افراد غریبه و سایر اشیا و حادثه ها بخشی از دوران کودکی است. اما زمانی که این ترسها برای کودک و والدین، استرس‌زا شود، نباید آن را دست کم گرفت. ترس های کودکان به عنوان بخشی از رشد طبیعی و نشان‌دهنده‌ی کسب آگاهی او از جهان اطراف و تلاش برای درک بهتر آن است. خوشبختانه بسیاری از ترس های کودکان به طورقابل پیش‌بینی رخ می‌دهند و او می‌تواند این مرحله را به کمک درایت والدین خود پشت سر بگذارد.
بسیاری از ترسها برای بعضی از سنین طبیعی‌تر است اما کلا هیچ ترسی – حتی اگر طبیعی هم باشد- نباید بیشتر از دو سال طول بکشد. یعنی طول کشیدن بیشتر از این حد، نشانه مشکل و نیازمند توجه یا حتی درمان بالینی در کودکان است.
ویژگی‌های ترس در کودکان:
۱-برخی از ترسها در کودکان ریشه های فطری و ذاتی دارد(ترس از صداهای بلند و مهیب) و برخی دیگر از همان ماه‌های اول و به صورت اکتسابی در کودک شکل می‌گیرد(ترس از حیوانات مثل سوسک و…) و والدین برای جلوگیری از ترسو شدن کودکان باید خودشان الگوی شجاعی برای کودک باشند.
۲- ترس در کودکان ممکن است ثبات و دوام نداشته باشد، زود پدیدار شود و زود هم از بین برود.
۳- گاهی ترس در کودکان مبتنی بر واقعیت نیست یعنی از چیزی می‌ترسند که بی‌خطر است.
ترس در مراحل مختلف سنی در کودک:
نوع ترس در کودک همزمان با سن او تغییر می‌کند. تا قبل از یک سالگی ترس کودکان بسیار طبیعی است. اولین دوره ترس طبیعی کودک از سن ۶ تا ۸ ماهگی رخ می دهد. در این سن کودک از افراد ناآشنا می‌ترسد و با دیدن چهره‌های ناآشنا احساس ناراحتی می‌کند و خود را به مادرش می‌چسباند و حتی رویش را از افراد غریبه برمی‌گرداند.
ولی با بالا رفتن سن کودک، نوع ترس ها نیز تغییر می کند. ترس از تاریکی و تنهایی و ترس از حیوانات، بین ۲ تا ۵ سالگی در کودکان ظاهر می گردد. ترس از مدرسه به ویژه باآغاز دوره دبستان در برخی از دانش آموزان دیده می شود.
شما می توانید ما را از طریق رادیو قصه برای شنیدن قصه کودکانه صوتی و قصه شب با صدای خاله سمینا دنبال کنید.
ترس‌های شدید که در بسیاری از کودکان دیده می‌شود، سلامت جسمی و فکری کودک را تهدید می‌کند و اگر این گونه ترسها درمان نشوند، باعث بروز اختلال‌های جسمی، فکری و تربیتی در کودکان می‌شوند و او نمی‌تواند از فرصت‌ها و توانایی‌هایش به طرز مناسبی استفاده کند. برای درمان و کاهش میزان ترس در کودکان بهتر است نشانه‌های ترس در کودک، علل ایجادکننده و منشاء ترس را بدانیم تا بتوانیم نسبت به رفع آن ترس ها اقدامات لازم را انجام دهیم.
علل و ریشه های بعضی از ترس ها در کودکان:
۱-علت ترس در کودک ممکن است عمدی باشد؛ یعنی، کودک را قبل از چیزی ترسانده باشیم؛ مثل ترساندن کودک از چیزهای خطرناک، نظیر آب جوش، آمپول، وسایل تیز و غیره.
۲- گاهی تجربه‌ها و خاطرات ناگوار و وحشتناک کودک باعث ایجاد ترس و اضطراب در او می‌شود.
۳- داشتن والدین بیش از حد حمایت‌کننده، محافظه‌کار و محتاط.
۴- اضطراب ناشی از دوری پدر و مادر، که این حالت عاطفی به صورت ترس از تاریکی و تنهایی ظهور می کند.
۵- مواجه شدن با افراد بیگانه، اشیای جدید، صداهای غیرعادی و مهیب، ناگهانی و بلند و موقعیت‌ها و مکان‌های ناآشنا.
۶- پرورش نیافتن کافی قدرت درک و فهم کودک در مورد ارتباط زمان و مکان، علت و معلول.
۷- تاثیر نامطلوبی که بعضی از فیلم‌ها، کتاب‌ها بر روی کودک می گذارد.
۸- دعوای والدین و جدال دائمی آن ها، کودک را دچار احساس عدم امنیت و ترس خواهد کرد.
تلقین در تقویت روحی:
یکی از روش‌های مۆثر و مفید، تلقین شجاعت و نترس بودن به کودک است، چرا که گاهی ترس، ناشی از عدم اعتماد به نفس و احساس بی‌کفایتی است و در صورتی که کودک اعتماد به نفس اش را به دست آورد، می‌تواند به عنوان فردی شجاع بر ترس های خود غلبه کند و آن ها را مهار کند.
غلبه بر ترس در کودک:
برای غلبه بر ترس در کودک، چاره‌ای جز روبرو شدن با آن نیست. بنابراین به‌تدریج باید محرک‌های جدید را جانشین محرک ترسناک کنیم، تا ترس کودک از بین برود. خوشبختانه اصول یادگیری، مخصوصا اصل خاموشی در مورد از بین بردن ترسها، کاربرد زیادی دارد. به‌عنوان مثال، اگر کودکی از سوسک می‌ترسد، ضمن نشان دادن سوسک به کودک (محرک منفی) به او مقداری شکلات (محرک مثبت) می‌دهیم و چندین بار این کار را تکرار می‌کنیم تا کودک پاسخ مثبت به موضوع ترسناک قبلی بدهد. اگر کودک از تاریکی می‌ترسد، ضمن بازی کردن از او می‌خواهیم در اتاق تاریک جستجو کند و اسباب‌بازی‌های جالب را پیدا کند. با این روش محیط ترسناک کم‌کم برای او جالب می‌شود و ترسش کم کم از بین خواهد رفت. البته باید کودک را با تاریکی آشنا کرد و میزان تاریکی را به‌تدریج افزایش داد تا کودک به تاریکی عادت کند.
والدین عزیز برای آگاهی از روش های تربیتی درست به سایت رادیو قصه به قسمت تعلیم و تربیت کودک و برای کودکان خود به قسمت قصه کودکانه صوتی مراجعه کنید.