يك برنامه غذايي كامل بايد كليه مواد مغذي (مواد پروتئيني، نشاسته اي، ويتامين ها، چربي و املاح) را در اندازه متعادل در اختيار كودك قرار دهد تا انرژي لازم كه معمولا يكصد كيلوكالري به ازاء هر كيلو گرم وزن بدن است تامين شود.
۵۰ درصد انرژي مورد نياز بدن از مواد قندي، ۳۰ درصد از مواد چربي و حدود ۲۰ درصد از مواد پروتئيني به دست مي آيد. پس برحسب عادات مختلف غذايي و افزايش وزن كودك، نسبت هاي فوق بين ۵ تا ۱۰ درصد قابل تغيير هستند. غذاي كودكان يك تا ۲ ساله بايد كم حجم ولي مقوي و مناسب و شامل همه گروه هاي غذايي باشد، با توجه به اشتهاي كودك مقدار غذايش مي تواند افزايش يابد. ظرفيت معده كودكان كوچك است پس نبايد انتظار داشته باشيم مانند بزرگترها غذا بخورند.
حس كنجكاوي كودك براي آشنا شدن با دنياي خارج تاثير زيادي بر اشتهاي او مي گذارد اين امر ايجاب مي كند كه وعده هاي غذايش ۵ تا ۶ بار در شبانه روز باشد كه سه وعده آن وعده هاي اصلي است كه بايد مقوي و پر انرژي باشد و دو وعده آن نيز ميان وعده هايي بايد باشد كه مناسب و مكمل وعده هاي اصلي باشند.گرچه در اين سن كودك همچنان از شير مادر تغذيه مي شود.
يك نمونه برنامه غذاي كودك يك ساله
كودكان تا يك سالگي حدود ۳۰ % انرژي، ۵۰% پروتئين، ۲% آهن، و ۷۵% ويتامين Aمورد نياز خود را از شير مادر به دست مي آورد. مابقي ويتامين ها و املاح نيز درصدي از طريق شير مادر و بقيه بايد از طريق غذايي كه به كودك داده مي شود تامين شود تا رشد و تكامل مطلوب او فراهم شود. البته چون تامين مقدار مورد نياز پاره اي از ويتامين ها و آهن از طريق تغذيه با شير مادر و غذا امكان پذير نيست لذا استفاده از قطره آهن و مولتي ويتامين تا پايان ۲ سالگي توصيه مي شود.
برنامه غذاي كودك دوساله كه شامل ۳ غذاي اصلي و ۲ ميان وعده مي باشد به شرح زير است:
سه وعده غذاي اصلي شامل صبحانه، ناهار و شام
دو ميان وعده حدود ۱۰ صبح و ۴ بعد از ظهر
بطور مثال يك وعده اصلي غذاي كودك نوپا
صبحانه:
نان، كره، مربا (يا عسل) پنير كم نمك و چاي كم رنگ
ناهار:
۳ قاشق غذاخوري پر برنج پخته شده(پلو)+ يك قاشق غذاخوري پر از حبوبات (لوبيا، عدس و…)+ يك قاشق مرباخوري كره يا روغن + نصف يك پرتقال متوسط
شام:
۳قاشق غذاخوري پر از برنج پخته شده ( پلو)+ يك قاشق غذاخوري پر گوشت ماهي( بدون تيغ)+ يك قاشق غذاخوري پر از يك نوع سبزي با برگ سبز تيره مثل اسفناج يا گشنيز يا جعفري پخته شده.
مواد مغذي كه در اين نمونه ناهار و شام بدن كودك را تامين مي كند:
در غذاي ظهر برنج انرژي و پروتئين مورد نياز كودك را براي وعده ظهر تامين مي كند در صورت نبود برنج، سيب زميني، نان يا ماكاروني را مي توان جايگزين كرد.
برنج فاقد ويتامين A است و مقدار آهن آن هم بسيار كم است. پروتئين سيب زميني هم از پروتئين برنج كمتر است پس هر زمان كه برنج يا سيب زميني در وعده غذايي كودك قرار گيرد حتماً بايد موادي كه سرشار از پروتئين باشد مانند حبوبات به آن اضافه كنيم كه پروتئين برنج يا سيب زميني را كامل مي كند مثلا “خوراك سيب زميني و لوبيا” يا “عدس پلو” از نظر پروتئين كامل هستند.
براي جذب بهتر آهن مي توانيم از تركيب برنج و حبوبات يا سيب زميني و حبوبات، نصف يك پرتقال در برنامه ناهار كودك استفاده كنيم،كه هم جذب آهن موجود درغذا را بيشتر مي كند و هم كمبود ويتامينC مورد نياز را جبران مي نمايد.
در وعده شام به جاي حبوبات (پروتئين گياهي) از يك ماده پروتئيني حيواني استفاده شده است. گوشت ماهي علاوه بر تامين پروتئين مورد نياز كودك جذب آهن غذاهاي گياهي را نيز بالا مي برد. بنابراين يك قاشق غذاخوري پر از جعفري يا اسفناج يا گشنيز، هم ويتامينA مورد نياز كودك را تامين مي كند و هم به دليل وجود گوشت ماهي، جذب آهن موجود در مواد غذايي بيشتر مي شود. مرغ يا جگر پخته را هم مي توان جايگزين گوشت ماهي كرد. گرچه انرژي كمتري توليد مي كند ولي مابقي پروتئين و بخشي از آهن و كل ويتامين Aمورد نياز را فراهم مي كند؛ حتي جذب ويتامين A را حدود ۲۰ برابر بيشتر مي شود.
با اين نمونه از صبحانه، ناهار و شام، بخش زيادي از انرژي مورد نياز كودك تامين مي شود و مابقي كمبود انرژي با ۲ ميان وعده مثلا يك تكه نان همراه با نصف يك موز در ساعت ۱۰ صبح و ۲ عدد بيسكويت همراه با ۲ عدد خرما در ۴ بعد از ظهر جبران مي شود. ساير ويتامين ها و ريز مغذي ها نيز طي وعده هاي غذاي اصلي و ميان وعده به كودك مي رسد. آهن تنها عنصري است كه بصورت مكمل مورد نياز بدن كودك است و در بسياري ازكشور ها مواد غذايي مثل آرد گندم، برنج، آرد برنج، سس سويا، پودر شير، سس ماهي، پودر كاري، شكر يا نمك را با آهن غني مي كنند. در صورت عدم دسترسي به اين مواد غني شده با آهن بهتر است براي كودك در سن ۱ تا ۲ سالگي قطره يا شربت آهن تجويز شود.
والدین گرامی شبی آرام را با سایت رادیو قصه کودکانه با شنیدن قصه شب و قصه کودکانه صوتی برای فرزندان دلبندتان به وجود آورید.
پيشنهاداتي براي وعده هاي اصلي
با توجه به مطالب فوق مي توان برنامه غذايي متنوع تري را براي كودك فراهم كرد تا كليه نيازهاي غذايي او تامين شود. مثلا:
صبحانه
نان و كره و عسل و چاي
نان و كره و مربا و چاي
نان و تخم مرغ و پنير
نان و پنير و گردو
ناهار
سبزي پلو با ماهي سبزي پلو با ماهيچه
عدس پلو با ۲ قاشق غذاخوري ماست لوبيا چيتي با سيب زميني و هويج
كوفته قلقلي با سيب زميني و هويج پلو با نصف سيخ كباب
خوراك گوشت و سيب زميني و هويج
خورش سبزي با پلو (سبزي خورش خيلي سرخ نشود)
بهتر است هر وعده همراه با يك نوع ميوه با اندازه متوسط باشد.
شام
ماكاروني با پنير رنده شده
لوبيا چيتي همراه با سيب زميني و كمي روغن زيتون
كوكوي سبزي با نان
ماكاروني با گوشت چرخ كرده و كمي سبزي
نصف سيخ كباب با نان
بهتر است هر وعده همراه با ۲ قاشق غذاخوري ماست باشد.
وعده هاي صبح و بعد از ظهر
يك تكه نان و يك موز
۲عدد بيسكويت با يك سيب
يك تكه نان با يك عدد سيب زميني متوسط يا ۲ عدد هويج پخته شده
يك تكه نان با ۲عدد خرما
نان و پنير و خيار
نان و نصف تخم مرغ پخته شده
يك نعلبكي حلوا
يك پياله شله زرد
عدد بادام ريز و نرم شده با يك فنجان آب ميوه
عدد پسته ريز و نرم شده همراه با يك فنجان آب ميوه
يك تكه نان با كمي كره و پنير و…
نصف ليوان ماست با يك عدد خرما و يك تكه نان
كودكان در اين سن علاقه زيادي دارند كه مواد غذايي را با دست خودشان بردارند. لذا بهتر است كه غذاي آنان شامل يك تكه گوشت يا حبوبات پخته شده همراه با يك نوع سبزي با برگ سبز (اسفناج، كرفس و …) يا زرد (كدو حلوايي، هويج و…) به اضافه پلو يا نان يا سيب زميني و هر روز همراه با يك ميوه باشد.
كلمات كليدي:غذاي سالم, كودك, يكسالگي, دو سالگي, تغذيه,مكمل هاي غذايي
فوق توصيف: يك برنامه غذايي كامل بايد كليه مواد مغذي (مواد پروتئيني، نشاسته اي، ويتامين ها، چربي و املاح) را در اندازه متعادل در اختيار كودك قرار دهد.
شما می توانید از طریق رادیو قصه کودکان برای شنیدن قصه صوتی کودکانه و قصه شب با صدای خاله قصه گو سمینا ما را دنبال کنید