به طور کلی هوش توانایی قضاوت استدلال کردن است. یعنی یک فرد باهوش به شخصی گفته می شود که به تواند با محیط پیرامون خود سازگاری داشته باشد و رفتار کارآمدی را از خود نشان دهد. هوش طبیعی از ۹۰ تا ۱۱۰ تعریف شده است، اما بالاتر از آن را افراد باهوش و در نهایت «سرآمد» نام گذاری کرده اند.
ویژگی کودکان با استعداد:
سرعت یادگیری کودکان با استعداد به طور معمول زیاد است. بنابراین اغلب کودکانی که سریع یاد می‌گیرند، باهوش و با استعداد هستند. البته این فرض همیشه هم درست و صحیح نیست. برای ما مشکل است که میزان استعداد و هوش کودک را بر اساس نقاط عطف رشد او مشخص کنیم. چون کودکان باهوش بسیاری هم هستند که هنوز به برخی از نقاط عطف رشد دست پیدا نکرده‌اند.
۱-دامنه لغات پیشرفته:
این که یک کودک زود به حرف بیاید به تنهایی نمی تواند نشانه های نبوغ و استعداد در او باشد، اما اگر او از لغات و جملات پیشرفته استفاده کند، احتمالا به همان باهوشی است که فکرش را می کنید. یک کودک ۲ ساله معمولی می تواند جمله ای مانند «یک گربه در آنجاست» را به زبان بیاورد، اما یک کودک نابغه این جمله را می گوید: «یک گربه قهوه ای در حیاط پشتی است و دارد گل ها را بو می کند».
۲- محیط در هوش کودک تاثیر می گذارد:
هوش یک پدیده نسبتا پیچیده است که حاصل تعامل محیط است. افراد با میزان هوش، تقریبا مشخصی به دنیا می آیند و هرچه محیط در پرورش هوش آن ها غنی تر باشد، عدد هوشی آنان بالاتر می رود. منظور از محیط غنی، محیطی است که محرک های لازم برای پرورش استعداد و هوش بچه ها در آن فراهم باشد. به بیان دیگر، وسایل بازی بچه باید به گونه ای باشد که خلاقیت او را شکوفا کند. مثلا مدادرنگی یا خمیر بازی در این زمینه بسیار کمک کننده هستند. نکته مهم تر آن که محیط نباید به گونه ای باشد که دست زدن به همه چیزها ممنوع باشد و کودک به هر چیزی که دست زد یک نه بشنود. برقراری ارتباط با کودک و داشتن عواطف مثبت، بازی با کودک و حرف زدن با او در هوش بچه ها بسیار موثر خواهدبود. پدیده های مختلفی در مغز کودک خردسال فعالیت می کنند و گفته می شود در سن ۵ سالگی هوش به یک عدد ثابت می رسد.
۳- حافظه خوب و قوی:
بعضی از کودکان بااستعداد و باهوش توانایی به یاد آوردن وقایعی از گذشته خود را دارند. مثلا یک کودک ۲ ساله نابغه ممکن است اتفاقی را که در ۱۸ ماهگی برای او روی داده به یاد بیاورد.
۴- هر کودک در یک زمینه استعداد دارد:
بسیاربا اهمیت است که والدین بتوانند درست استعدادیابی و در همان زمینه به کودکشان کمک کنند تا استعدادش را شکوفا کند. ممکن است کودکی در درس ریاضی خود قوی نباشد ولی هوش موسیقی خوبی را داشته باشد، بنابراین اگر بچه ای در درس ریاضی موفق نبود به این معنی نیست که باهوش نیست، بلکه حتما در زمینه دیگری استعداد دارد که والدین باید آن را به خوبی بشناسند.
بستر تربیتی کودک بسیار مهم است:
اگر والدین بتوانند جنبه های مختلف هوش کودکان را شناسایی و آن را در مسیر درستی هدایت کنند، می توانند مسیر موفقیت را برای فرزند خود هموارتر کنند. درواقع والدین با فراهم کردن یک محیط غنی و مناسب برای تربیت و رشد فرزندشان می توانند هوش او را در مسیر درست قرار بدهند. در غیر این صورت اگر محیط رشد برای کودک مناسب نباشد، نمی توان نتیجه موثری را از هوش و توانایی های او به دست آورد.
نه تنها برای کودکان باهوش بلکه برای تمامی کودکان عادی هم می توان شرایطی را فراهم کرد که باعث بالارفتن ضریب هوشی در آن ها شود زیرا هوش هم جنبه ارثی و هم جنبه محیطی دارد، هرچند بیشتر جنبه هوش، ارثی است اما اولین کسانی که متوجه هوش فرزندشان می شوند پدر و مادر هستند. و باید شرایط خاصی را برای فرزند خود مهیا کنند. برای مثال از همان بدو تولد باید ارتباط پوستی و تماسی مناسبی را با فرزندشان ایجاد کنند.
یا رابطه عاطفی شان را با فرزندان از طریق صحبت کردن تقویت و از این طریق رابطه عاطفی، هیجانی و کلامی مناسبی را با فرزندشان ایجاد کنند. مثلا لالایی خواندن برای فرزندان یکی از راهکارهای مناسب برای تقویت هوش آن ها است. خیلی از والدین تصور می کنند حتما باید فرزندشان را به کلاس های آموزشی خاصی بفرستاند تا هوش او را تقویت کنند. در حالی که باایجاد یک بستر مناسب تربیتی برای فرزندان و ایجاد تعامل قوی با آن ها، می شود کودکان را در زمینه خاصی که مناسب با توانایی هایشان است هدایت کرد.
بچه های عزیز برای شنیدن قصه های صوتی کودکانه و قصه شب با صدای خاله سمینا برای گروه های سنی (الف، ب، ج) به سایت رادیو قصه کودکانه مراجعه کنید.