چشم یکی از اعضای بدن انسان است که مهم‌ترین کارکرد را در شناسایی و کشف دنیای اطراف انسان‌ها دارد. رشد بینایی در لحظه تولد کودکان کامل نیست و این روند تا حدود ۲سالگی ادامه پیدا می کند. هم چنین مشکلات بینایی در میان کودکان بسیار شایع و رایج است اما با وجود این شاید کمتر مورد توجه قرار گیرند.
با این که برخی مشکلات چشمی را می‌توان با تجویز عینک حل کرد، برخی دیگر به توجه و مراقبت‌های پزشکی بیشتری نیاز دارند و هر چه زودتر متوجه علائم آن در کودک شوید بهتر و مفید تر است.
اختلالات بینایی، نابینایی و کم بینایی، مشکلات در بینایی می باشند. این سه بیماری ها دلایل مختلفی دارند ولی اصلی ترین دلیل برای بروز آن ها ژنتیک می باشد.
تنبلی چشم در کودکان:
شیوع بیماری «آمبلیوپی» یا «تنبلی چشم»، ۴-۳ درصد است. علت تنبلی چشم کودکان، اختلال در سیر تکاملی مغز آنان است. در این اختلال ساختمان چشم کودک سالم است، ولی دید او بسیارکم است.
سیر تکاملی چشم در کودکان تا ۹ سالگی است. اگر تا قبل از ۹ سالگی کودکان، به هر دلیلی تصویر شفافی از محیط اطراف خود نداشته باشد، سیر تکاملی چشم کودک دچار مشکل شده و اصلاح آن به طوری غیرممکن می شود. هرچه کودک سن کمتری داشته باشد، احتمال تنبلی چشم بیشتر و درمان آن نیز آسان تر و سریع تر است.
تنبلی چشم در کودکان ممکن است ارثی نیز باشد. کودکانی که والدین آن ها دچار تنبلی چشم اند، ۶-۴ برابر بیشتر دچار تنبلی چشم می شوند.
والدین عزیز برای آگاهی از روش های تربیتی درست به سایت رادیو قصه به قسمت تعلیم و تربیت کودک و برای کودکان خود به قسمت قصه کودکانه صوتی مراجعه کنید.
کودکانی که زیاد سردرد می‌گیرند:
سردرد و خستگی چشم تنها جز علائمی نیستند که بیانگر خطاهای انکسار نور باشند. اگر اغلب اوقات این مشکل بعد از مطالعه یا دیدن تلویزیون رخ می‌دهد، می‌تواند نشانه چپ‌چشمی یا نامتقارن بودن عضلات چشم باشد.
آزمایش دقیق چشم با تجویز متخصص به‌راحتی می‌تواند به شناسایی این مشکل در کودک کمک کند. استفاده درست از عینک، تمرینات ویژه برای رفع ضعف عضلات و در پاره‌ای موارد جراحی می‌تواند به کاهش مشکل چپ‌چشمی کمک کند.
مالش چشم‌ها، قرمزی، آبریزش و ترشحات نشانه آلرژی چشم است. این مشکل هم می‌تواند فصلی باشد و هم در تمام طول سال کودکان را آزار دهد. اما اگر کودک سابقه مالش چشم همراه با قرمزی و آبریزش داشته باشد به‌راحتی می‌توان آن را تشخیص داد. در اغلب موارد این مشکل با تورم مختصر مژه‌ها، قرمزی چشم‌ها و ترشح مختصر چرک همراه خواهد بود.
اختلال گلوکوم:
دو نوع اختلال گلوکوم در کودکان وجود دارد که می تواند بر بینایی آن ها تاثیر بگذارد. گلوکومی که در نوزادان دیده می شود و گلوکومی که می تواند در دوران نوجوانی بروز کند.
گلوکوم نوزادان که در اولین ماه های تولد قابل تشخیص می باشد دارای علائمی است، که والدین ممکن است موفق به تشخیص آن گردند. نوزادانی که دارای اختلال گلوکوم هستند ممکن است تمایلی به باز کردن چشم های خود در نورخورشید و روشنایی نداشته و سطح چشمان آنان نیز اشک آلود به نظر رسد. برخی از نوزادانی که دارای اختلال گلوکوم هستند دارای قرینه ای بزرگ بوده و دارای چشمانی هستند که در حد غیر معمولی درشت می باشد.
گلوکوم نوجوانان که در دوران بلوغ پدیدار می شود اغلب دارای علائم مشخصی نمی باشد. بنابراین این اختلال در نوجوانان ممکن است تنها زمانی تشخیص داده شود که تست بینایی انجام گرفته باشد. این اختلال در نوجوانان به صورت ضعف بینایی پدیدار می گردد.
اگر نوجوانان از مشکلاتی نظیر اختلال در دید جانبی و یا دید تونلی رنج برند والدین باید سریعا آنان را نزد یک متخصص ببرند. چراکه این اختلالات در زمان پیشرفت گلوکوم پدیدار می شود.
انسداد مجرای اشکی:
بعد از تولید اشک، مایع اشکی از دو منفذ نزدیک بینی در پلک بالا و پایین وارد کیسه اشکی و از آن جا وارد بینی شده و سپس حلق می شود و از حلق هم بلعیده خواهدشد. تولید اشک دائمی است و تخلیه آن هم در نهایت به صورت بلع است. اگر مجرای اشک بسته شود، اشک وارد حلق نمی شود و از کنار چشم سرازیر خواهدشد.
انسداد باعث می شود اشک تجمع یافته در کیسه عفونت کند و آبریزش چشم با ترشح توأم شود. چشم چنین کودکانی نیمه بسته و دارای ترشح است و اغلب مادران هم سعی می کنند ترشحات را تمیز کنند.
بیش از ۹۰ درصد انسدادها تا ۱ سالگی بهبود می یابند. به دلیل اینکه درمان قطعی به روش جراحی و مستلزم بیهوشیعمومی است و بیهوشی در کودکان کمتر از ۱ سال عوارض بیشتری دارد، پزشکان در این مواقع تا ۱ سالگی صبر می کنند و در صورتی که بهبود حاصل نشد با جراحی انسداد را از بین می برند.
در این بیماری غشای نازکی مسیر را مسدود کرده است. جراح غشا را با میل های ظریفی از بین می برد و مسیر باز می شود. البته گاهی نمی توان مجرا را باز کرد و باید لوله ای در مجرای اشک کودک تعبیه شود. این لوله ها را بعد از چند ماه در می آورند.