اول از هر چیزی باید بدانیم که بلوغ زودرس چیست و چگونه اتفاق می‌افتد. بلوغ نوعی رسش و رشد دوباره است که در سنین خاصی رخ می‌دهد، که با تغییرات فیزیکی همراه است. بلوغ می‌تواند به صورت زودرس یا دیررس اتفاق بیفتد. هرگاه علائم بلوغ جسمی و هورمونی به شکل زودهنگام، در فرد نمایان شود، بلوغ زودرس اتفاق افتاده است.
بروز زودهنگام این مسئله می‌تواند خطراتی احتمالی برای فرزند شما داشته باشد. باید نسبت به شرایط فرزند خود آگاه باشید تا مراقب خودش باشد و بتواند آن را مدیریت کند تا دچار آسیب‌های جسمی و روانی نشود. بلوغ زودرس نیازی به درمان ندارد. و در مواردی درمان فقط منجر به توقف روند بلوغ در فرد می‌شود.
بلوغ زودرس چیست؟
به تشخیص پزشکان بلوغ زودرس زمانی رخ می‌دهد که، روند طبیعی بلوغ زودتر اتفاق بیفتد و با رشد استخوان و جهش رشدی همراه باشد. سن بلوغ در دختران از ۸ تا ۱۳ سال و در پسران از ۹ تا ۱۴ سال آغاز می‌شود. بلوغ زودرس اتفاق شایعی نیست. طبق آمار از ۵ هزار کودک ۱ کودک به بلوغ زودرس دچار می‌شود. اگر نشانه‌های اصلی بلوغ در دختران زیر ۷ سال و پسران زیر ۹ سال دیده شود، احتمال تشخیص بلوغ زودرس زیاد است.
انواع بلوغ زودرس
بلوغ زودرس به دو شکل شایع‌تر است و اتفاق می‌افتد.
- بلوغ زودرس مرکزی
- بلوغ زودرس محیطی
بلوغ زودرس مرکزی
بلوغ زودرس مرکزی، روند طبیعی بلوغ بدن است اما زودتر از موعد اتفاق می‌افتد. به این دلیل شایع‌تر از بلوغ محیطی است. غده هیپوفیز هورمونی به نام گونادوتروپین را تولید می‌کند. با تحریک بیضه و تخمدان‌ها توسط این هورمون، هورمون‌های جنسی تستوسترون یا استروژن تولید می‌شوند. این هورمون‌ها با تغییرات جنسی و جسمی همراه هستند. مانند رشد سینه‌ها در دختران.
بلوغ زودرس محیطی
این بلوغ که به بلوغ کاذب نیز معروف است به ندرت اتفاق می‌افتد. زمانی که هورمون‌های استروژن و تستوسترون در ایجاد علائم بلوغ نقش دارند، غده هیپوفیز و مغز درگیر این تغییرات نمی‌شوند. بلوغ زودرس محیطی به خاطر اختلالات تخمدان و بیضه، غدد آدرنال یا غده کم کاری تیروئید به وجود می‌آید.
چه بیماری‌هایی علائمی مشابه بلوغ زودرس دارند؟
تلارک زودرس
تلارک زودرس یعنی، بزرگ شدن زودهنگام سینه‌ها. این اختلال بیشتر برای دختران خردسال قابل مشاهده است. باید توجه کرد که این اختلال با بلوغ زودرس تفاوت بسیاری دارد. به این خاطر بسیاری از والدین آن را با بلوغ زودرس اشتباه می‌گیرند. اما این مسئله جای نگرانی ندارد چون بدون نیاز به درمان مورد بررسی قرار می‌گیرد.
پوبارک زودرس
پوبارک زودرس یعنی، رشد زودهنگام مو‌های ناحیه تناسلی یا زیر بغل که در سنین پایین اتفاق می‌افتد. در اثر ترشح غدد آدرنال در سنین پایین این مسئله ایجاد می‌شود. از نشانه‌های بلوغ زودرس نیست اما می‌تواند به سبب ترشح غیر طبیعی هورمون آدرنال، برای والدین نگران کننده باشد. در نتیجه بهتر است که مورد ارزیابی پزشکی قرار بگیرد.
طبق نظر کارشناسان، بلوغ در کشور‌هایی مثل آمریکا زودتر شروع می‌شود. در حالی که سن شروع عادت ماهانه ثابت است و تغییری نکرده است. هم‌چنین بزرگ شدن سینه‌ها که از نشانه‌های اولیه و مهم بلوغ است یک سال زودتر از گذشته در بین نوجوانان دیده می‌شود.
بلوغ زودرس چه علائمی دارد؟
به طور کلی بلوغ، چه طبیعی چه زودرس، علائم قابل مشاهده و مشابهی دارد. اما زمان وقوع بلوغ معیاری برای تعیین زودرس یا طبیعی بودن آن به شمار می‌رود. این علائم در دختران و پسران به خاطر تفاوت‌های جسمی و جنسی، با یکدیگر متفاوت است.
دختران
اولین نشانه برای دختران که زودتر از همه تغییرات جسمی اتفاق می‌افتد، بزرگ شدن سینه است. دومین نشانه که معمولا در سال‌های بعد از شروع علائم اولیه بلوغ ظاهر می‌شود، عادت ماهانه یا پریود است. که کمک بزرگی در تخلیه فشار‌های روحی می‌کند، و علائم دیگری مثل تغییرات در فیزیک بدن نیز به صورت تدریجی اتفاق می‌افتد، که می‌توان به بزرگ شدن لگن‌ها و تغییر و تحول در سیستم رحم اشاره کرد. که نشانه‌ای برای آمادگی بدن برای فرزندآوری است.
پسران
در پسران نیز شاهد رشد بیضه‌ها، آلت تناسلی و کیسه بیضه خواهیم بود. بیضه‌ها شروع به تولید اسپرم می‌کنند و حجم اسپرم افزایش پیدا می‌کند. لازم است بدانید که مواد تشکیل دهنده اسپرم شامل مقادیر زیادی پروتئین است و حکم خون را برای بدن دارد. فرد با از دست دادن مقدار زیادی اسپرم، پروتئین و خون بدنش کاهش پیدا می‌کند که از نظر غذایی لازم است تقویت شود.
علل بلوغ زودرس مرکزی چیست؟
از نظر متخصصان مشخص نیست که چه چیزی به طور دقیق باعث بلوغ زودرس مرکزی در دختران می‌شود. ممکن است گاهی مشکلات پزشکی باعث ایجاد این مسئله شود، که البته این مسائل در پسران و کودکان زیر ۶ سال بیشتر و شایع‌تر است. مخصوصا اگر بلوغ در حال پیشرفت سریعی باشد.
چه مشکلات پزشکی‌ای، باعث بروز بلوغ زودرس مرکزی می‌شوند؟
تومور‌ها و انباشتگی غیر طبیعی سلول‌های گوشتی که اغلب خوش خیم هستند و نگران کننده نیستند. آسیب مغزی که در اثر ضربه به سر یا جراحی ایجاد شده است، می‌تواند باعث بهم ریختگی توازن هورمون‌ها شود. التهابات مغزی که گاهی در اثر عفونت ایجاد می‌شوند.
بنابراین موارد نام برده شده، می‌توانند نگران کننده باشند اما بلوغ زودرس آن هم به خاطر مشکلات پزشکی، در پسران بسیار کم اتفاق می‌افتد. و در مورد دختران نیز، بسیار نادر است.
برای آگاهی از مواردی که مربوط به سلامتی روحی و جسمی کودکان می‌شود به بخش سلامت کودک سایت مراجعه نمایید.